De PVDA pleit voor een onmiddellijke verlaging van de accijnzen om de brandstofprijs onder de 1,40 euro per liter te houden. Dit is zowel noodzakelijk als perfect haalbaar. We beantwoorden de belangrijkste vragen in verband met deze eis.
Meer dan 2 euro per liter voor benzine: een record. Diesel zou tegen de zomer tot 3 euro per liter kunnen stijgen. Bij gebrek aan alternatieven zijn veel werknemers gedwongen om hun auto te gebruiken om naar het werk te gaan of voor essentiële verplaatsingen. Zoals Jan, een dokker aan de haven van Antwerpen: “De prijs van brandstof is zo hard gestegen dat ik meer dan een volledige dag moet werken om een volle tank te betalen. Ik ga dus werken om mijn naft te betalen om te gaan werken …”
En ook Jaël, huishoudhulp, herkent het verhaal: “Als alleenstaande mama met twee kindjes is het onhaalbaar. We moeten constant kiezen tussen onze honger stillen, de auto gebruiken, ons verzorgen … Ik moest geld lenen van mijn ouders om naar de tandarts te kunnen gaan.”
Deze situatie wordt nog verder bemoeilijkt door de sterk gestegen gas- en elektriciteitsrekeningen. De PVDA pleit voor een onmiddellijke verlaging van de accijnzen om de brandstofprijs onder de 1,40 euro per liter te houden.
1. Waarom 1,40 €/l?
1,40 €/l is geen willekeurig gekozen getal. Dit is de gemiddelde prijs in de periode tussen 2015 en 2020. Dit is dus een perfect realistische prijs voor brandstof.
In werkelijkheid zijn de productiekosten niet gestegen. Er is ook geen tekort. Vooral de marktlogica en de speculatie veroorzaken de prijsstijgingen. En de oliesector vult zijn zakken (zie punt 3). De markt is een chaos. Men kan het niet aan haar overlaten de prijzen te bepalen, vooral als het om essentiële basisbehoeften gaat.
2. Hoe blokkeer je de prijs?
De eenvoudigste en meest directe manier is de heffingen op brandstof te verlagen. Vandaag bestaat bijna de helft van de prijs uit belastingen. De btw van 21% wordt geheven op het product zelf, op de distributiekosten en ook op de accijnzen (we betalen dus belasting op belastingen…).
Na maanden onder druk te staan, heeft de federale regering in maart 2022 een eerste stap in die richting gezet. Maar het ging om een verlaging van de accijnzen met amper… 14,5 cent per liter.1 Kruimels dus. De accijnzen blijven veel te hoog en de recente prijsstijgingen hebben deze kleine besparing al volledig tenietgedaan.
De PVDA stelt voor de accijnzen te verlagen om de prijs op maximaal 1,40 €/l te houden. Concreet: als de accijnzen vandaag naar nul zouden worden gebracht, zou de prijs 1,40 €/l bedragen (inclusief de btw-verlaging die met deze verlaging gepaard gaat).
Het zou dus ook nodig zijn om de btw op brandstof te verlagen tot 6%. Voor de overgrote meerderheid van de werknemers is zich verplaatsen geen luxe, maar een basisbehoefte.
1Inclusief de btw-verlaging komt dit neer op een verlaging met 17 cent per liter.
3. Wie zal er betalen voor deze blokkering?
Geen sprake van dat ze het geld weer uit onze zakken halen. Om deze maatregel te financieren, stellen we voor om: (1) de door de staat gewonnen overschotten te gebruiken; (2) bovenal, het geld bij de oliereuzen te gaan halen.
Dankzij de prijsstijging van de afgelopen maanden heeft de federale regering enorme extra inkomsten genoten. Terwijl de accijnzen vastliggen, stijgen de btw-inkomsten naarmate de prijs stijgt. Begin maart berekende de studiedienst van de PVDA dat de staat al 1,1 miljard euro aan extra inkomsten had geaccumuleerd. Zelfs de recente verlaging van de accijnzen met 14,5 cent wordt dus grotendeels tenietgedaan door de stijging van de btw-inkomsten.
De winsten van de oliegiganten breken momenteel record na record
In 2021 heeft TotalEnergies met bijna 14 miljard euro de grootste winst uit haar geschiedenis geboekt. Alleen al in de eerste drie maanden van 2022 heeft Total, dat profiteert van speculaties in verband met de oorlog in Oekraïne, een winst van 5 miljard euro opgestreken. De groep is dus goed op weg om zijn record van 2021 te breken.
Het zijn oorlogsprofiteurs. Er is geen ander woord voor. Het is niet normaal dat deze multinationals op onze kap rijk worden, terwijl wij steeds meer moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Het is tijd om ze te laten betalen.
4. Is het verlagen van de accijnzen niet in strijd met de Europese regels?
Een Europese richtlijn (Richtlijn 2003/96/EG) legt inderdaad in Europa een minimum belastingheffing vast: de minimumaccijns wordt vastgelegd op € 0,359 per liter voor loodvrije benzine en € 0,330 per liter voor diesel.2 Een andere richtlijn (2006/112/EG) verhindert ook dat de btw op brandstof in theorie wordt verlaagd tot 6%.
Maar we merken dat onze leiders zich alleen op die regels beroepen als het hen uitkomt. Om de banken in 2008 te redden of, meer recentelijk, met het coronavirus, hebben de lidstaten een hele reeks Europese verordeningen (over steun aan ondernemingen, over de naleving van het begrotingspact, over het vrij verkeer van personen enz.) schaamteloos met voeten getreden. Ze beriepen zich daarbij altijd op de door de crisis veroorzaakte noodsituatie. Vandaag bevinden we ons echter in een sociale crisissituatie veroorzaakt door de torenhoge energierekeningen van de gezinnen. Het is niet normaal dat Europese regels terzijde kunnen worden geschoven als het erom gaat de banken te helpen, maar dat dit niet zou kunnen om de werknemers te helpen.
Wij vinden dan ook dat België in Europa moet pleiten voor de afschaffing van de Europese minimumaccijnzen op brandstoffen, en dat het intussen de Belgische accijnzen boven deze grens onmiddellijk moet verlagen als antwoord op de huidige sociale noodsituatie.
2Merk op dat zelfs onder de huidige richtlijnende Belgische regering de accijnzen al met 10 cent per liter kon verlagen.
5. Moeten we niet eerder een alternatief voor de auto en voor fossiele brandstoffen promoten?
Het is inderdaad absoluut noodzakelijk te werken aan duurzame alternatieven op lange termijn. Of het nu gaat om openbaar vervoer of de ontwikkeling van hernieuwbare energie, onze regeringen voeren een liberaal beleid van onderfinanciering door de overheid en alles-voor-de-markt, wat de verkeerde kant op gaat.
De PVDA verdedigt een grootschalig overheidsinvesteringsplan voor het openbaar vervoer (NMBS, De Lijn, TEC, MIVB) en de energietransitie (zie ons programma). Wij steunen de oproepen om deze richting in te slaan, zonder het einde van de maand tegenover het einde van de wereld te stellen. Als we willen winnen, moeten deze gevechten absoluut samenvallen.
Conclusie: prijsblokkeringen zijn noodzakelijk en perfect mogelijk
De prijzen blokkeren is een kwestie van politieke keuze en macht. Deze eis wordt ook in andere landen gedragen: De Franse Union Populaire van Jean-Luc Mélenchon bijvoorbeeld verdedigt ze ook.
De PVDA diende in maart een wetsvoorstel in om deze blokkering te verwezenlijken. Wij hebben ook een petitie gelanceerd, waarbij we in een paar maanden tijd bijna 100.000 handtekeningen hebben verzameld. Na het minimumpensioen van 1.500 euro netto, het Zorgpersoneelfonds en de btw van 6% op energie, zijn wij vastbesloten om deze nieuwe eis op de agenda te zetten. Jullie kunnen erop rekenen dat we druk blijven uitoefenen tot we onze slag thuishalen. En daarvoor hebben we ook jou nodig.
Bron: PVDA