Vakbonden hebben als arbeidersorganisaties een belangrijke rol te spelen in de strijd tegen extreemrechts. Om te beginnen zijn ze één van de weinige massa-organisaties met een breed netwerk van delegees en antennes in de samenleving. De vakbonden zijn het best geplaatst om de leugenachtige sociale retoriek van het Vals Belang te doorprikken door op te komen voor een consequent links programma dat ingaat op de vele sociale noden van de werkende klasse. Actieve mobilisatie is hier cruciaal, net als bij antifascistische acties.
door Bart Van der Biest, vakbondsafgevaardigde in de zorgsector
‘Syndicalisten TEGEN Fascisme’ werd destijds opgezet door Blokbuster-veteranen van het eerste uur als een informeel netwerk om met syndicalisten uit de basis jongerenacties tegen extreemrechts mee te ondersteunen aangezien die actieve steun geruime tijd ontbrak vanuit de officiële structuren, buiten symbolische deelname aan ‘brede antiracistische initiatieven’.
In Franstalig België is er een grotere betrokkenheid van de vakbonden bij antifascistische mobilisaties dan in Vlaanderen. Het initiatief komt zelfs doorgaans vanuit die georganiseerde arbeidersbeweging. Van waar dat groot verschil?
In Wallonië en Brussel blijft extreemrechts in de politieke marginaliteit. De voedingsbodem is er nochtans even rijp als in Vlaanderen. Er is echter grote verdeeldheid binnen extreemrechts en elke poging om naar buiten te treden, wordt beantwoord met protest. Hierdoor houdt het cordon sanitaire, tot voor kort ook in de media, stand.
In Vlaanderen daarentegen is de normalisering van het VB ver doorgeslagen. Extreemrechts heeft er een lange traditie. Er was na de Tweede Wereldoorlog geen ernstige defascisering omdat extreemrechts op organische wijze met de Vlaamse beweging was versmolten. Reeds vijf jaar na de oorlog marcheerde de VMO door de straten en bracht Karel Dillen (voorzitter voor het leven van het Vlaams Blok) in publiek de Hitlergroet op de Brusselse Grote Markt tijdens een Vlaamse manifestatie. Daarnaast wordt het VB deels groot gemaakt door de traditionele media, waarbij zelfs heel wat journalisten en commentatoren in de leugens van het VB trappen. De zogenaamde ‘sociale retoriek’ van het Vals Belang is daar een mooi voorbeeld van.
Op het laatste federaal congres van het ABVV in juni 2022 leek er een kentering te komen in de afwachtende opstelling van de vakbondsapparaten. De strijd tegen extreemrechts werd als een van de tien prioriteiten voor de komende vier jaar naar voren geschoven. Er bestaat echter een hemelsbreed verschil tussen resoluties stemmen en applaudisseren op congressen en vakbondsbesturen, sociale mediacampagnes … en daadwerkelijk actief deelnemen aan antifascistische mobilisaties of zelfs de kar trekken. Er blijft veel druk vanuit de basis nodig om te bewegen.
Binnen de vakbondsleiding is er bovendien al te gemakkelijk de neiging om antifascistische acties te laten verzanden in ‘brede culturele manifestaties’ waarbij het strijdbare, mobiliserende element helemaal naar de achtergrond verwezen wordt. De sociale eisen waar vakbondsleden het hele jaar door voor strijden – zoals rond lonen, arbeidsvoorwaarden, sociale bescherming, publieke investeringen in zorg en onderwijs – zijn essentieel in de strijd tegen de sociale wantoestanden waarop extreemrechts als een schimmel woekert. We zullen deze eisen niet bekomen in een alliantie met burgerlijke, pro-kapitalistische organisaties en partijen. Tegenover dat model, historisch een ‘volksfront’ genoemd, plaatsen wij de methode van het eenheidsfront: eenheid in actie van antikapitalistische arbeidersorganisaties.
Na de bewuste provocatie van Tom Van Grieken op de vakbondsbetoging van de zorg op 13 juni werden er terechte argumenten gebruikt op het Federaal Comité BBTK-SETCa kort nadien. Julien Dohet (politiek secretaris SETCa Luik) stelde dat dergelijke provocaties zich nog zullen voordoen in de toekomst en dat de vakbond zich hierop moet voorbereiden én niet mag vertrouwen op de politiediensten om dit probleem aan te pakken. Op zijn tussenkomst en nog andere volgde er applaus, maar wat betreft de praktische conclusies blijven we een beetje op onze honger zitten …
De houding van de opperste échelons van de vakbond verschilt niet veel met die tijdens het interbellum. Concrete antifascistische mobilisaties kwamen toen ook vooral uit de basis die instinctief naar eenheid in actie zocht terwijl dit soms botste met de agenda van de apparaten die hun vertrouwen in de gevestigde partijen stelden en hoopten dat het allemaal zo geen vaart zou lopen. Er waren interessante initiatieven van onderuit, zoals de ‘Arditi del Popolo’ (AdP) in Italië begin jaren 1920. Die vroege antifascistische groep bracht zowel revolutionaire syndicalisten, anarchisten, communisten als socialisten samen en groeide binnen het jaar tot 20.000 leden.
Met het Vlaams Belang dat zich een ‘sociaal imago’ probeert aan te meten, is een strijdbaar antikapitalistisch antifascisme van syndicalisten erg belangrijk. Daartoe willen we de komende weken een platformtekst van Syndicalisten TEGEN Fascisme uitwerken waarmee militanten aan de slag kunnen om steun op te bouwen en te mobiliseren.
Bron: Socialisme.be