Vakbonden hekelen “blanco cheque” voor dienstenchequebedrijven: “Vlaamse regering laat huishoudhulpen vallen als baksteen”.
De vakbonden bij de dienstenchequebedrijven vrezen dat poetshulpen niets te zien zullen krijgen van de bijkomende 50 miljoen euro die de Vlaamse regering uittrekt voor de sector. “De regering heeft de huishoudhulpen laten vallen als een baksteen.”
Bij elke aangekochte dienstencheque past de Vlaamse overheid normaal 18 euro bij. Dat bedrag heeft de regering vanaf oktober tot en met november opgekrikt met 3,2 euro, zo blijkt uit de modaliteiten die de Vlaamse regering vrijdag goedkeurde. Dat zou de sector volgens de ramingen van de regering 48,9 miljoen euro extra opleveren.
De regering bepaalde wel dat 20 tot 25 procent van het geld moet doorvloeien naar “de koopkracht van de dienstenchequewerknemers”. Maar de grote vakbonden vrezen dat niets bij de poetshulpen zelf terecht zal komen. “Werkgeversorganisatie Federgon weigert immers te onderhandelen over een sectoraal akkoord voor de huishoudhulpen”, hekelen ze maandag in een gezamenlijke mededeling. “Zonder sectoraal akkoord wordt het een onmogelijke taak om te garanderen dat iedere huishoudhulp een koopkrachtverhoging krijgt.”
Ze wijzen naar de coronahulp die de dienstenchequebedrijven kregen. “In 2021 bleek dat twee op de drie dienstenchequebedrijven het geld misbruikt hadden dat ze kregen om huishoudhulpen te beschermen tijdens de coronacrisis. In plaats van beschermingsmiddelen te kopen, hadden vele bedrijven dit geld in eigen zak gestoken”. Eenzelfde scenario dreigt zich nu te ontvouwen, of erger nog.
De vakbonden betreuren dat de regering de extra middelen niet heeft gekoppeld aan de voorwaarde van een sectoraal akkoord en aan bijkomende maatregelen om de werkomstandigheden te verbeteren. “De conclusie is duidelijk: de Vlaamse regering en minister van Werk Jo Brouns hebben de huishoudhulpen laten vallen als een baksteen.”
Maar de dienstenchequebedrijven klagen dan weer. Meer dan de helft van de dienstenchequebedrijven zou verlies lijden, blijkt uit een financiële doorlichting op vraag van de drie grootste werkgeversorganisaties uit de sector. “We roepen eenstemmig op om de waarde van een dienstencheque per direct met 5 euro te verhogen”, klinkt het bij de werkgeversfederaties. “Het is een noodkreet, want de sector staat op omkantelen. Komen die extra middelen er niet, dan dreigen faillissementen en zal het systeem van de dienstencheque imploderen, met alle negatieve gevolgen van dien voor werkgevers, huishoudhulpen én gebruikers.”
De cheques kosten in Vlaanderen momenteel 9 euro per uur aan de gebruikers. Maar voor de duidelijkheid: dat hoeft niet meteen 14 euro te worden. Het gaat de bedrijven om de zowat 27 euro per cheque die ze van de overheid krijgen en waarmee ze de lonen en de kosten betalen. Dat bedrag kan in theorie omhoog zonder dat die meerkost integraal aan de gebruikers wordt doorgerekend. En er kan gemorreld worden aan de fiscale aftrekbaarheid van 1,8 euro per cheque. Na ingave in de belastingbrief kost een uur poetshulp momenteel 7,2 euro.
De cheques zijn sinds 2014 niet meer opgeslagen. “De marges zijn aan het wegkwijnen”, zegt co-CEO Jo Mellemans van Het Poetsbureau. “Grote bedrijven maken wel nog minimale winst, maar veel van de kleinere bedrijven draaien verlies. Wekelijks zijn er die zich aanbieden om zich te laten overnemen, maar zien wij al snel dat ze nooit rendabel kunnen zijn. Ik verwacht een faillissementsgolf.”
Ook Nico Daenens van Group Daenens, dat verschillende dienstenchequebedrijven overkoepelt, pleit voor een prijsverhoging. “Huishoudhulpen worden nog steeds lager verloond dan hun collega’s in vergelijkbare sectoren, en ook de meest welwillende werkgevers botsen hard op hun zeer zwakke rendementen”, zegt hij.
“De markt is oververhit omdat het systeem te goedkoop is”, zegt Mellemans. “Het komt vrij veel voor dat huishoudhulpen zelf een poetsvrouw laten komen. Ze gaan werken voor 13 euro per uur en betalen ondertussen 7,2 euro voor hetzelfde werk. Slim gezien, maar het duidt ook aan dat er ergens een probleem is. Wij zijn vragende partij om die fiscale aftrekbaarheid af te schaffen en de prijs te verhogen. Als er niets wordt gedaan aan de overconsumptie, gaat het systeem binnen dit en een jaar in elkaar klappen.”
“De vorige negen jaar trok de overheid de kaart van de 1 miljoen gebruikers van de dienstencheques, durf nu eens de kaart te trekken van de 150.000 huishoudhulpen”, zegt Daenens.
Jo Brouns: “We moeten financiering herbekijken”
Vlaams minister van Werk Jo Brouns (CD&V) laat weten dat extra geld vooral van de gebruikers moet komen, en vooral naar de huishoudhulpen moet gaan. “Dat het verdienmodel in de dienstenchequesector onder zware druk staat, is niet nieuw”, zegt hij. “We gaan de financiering hoe dan ook moeten herbekijken, want ook de lonen van de dienstencheque-medewerkers zijn relatief laag. Als ik met gebruikers praat, dan voel ik dat ze ervoor open staan om een hogere bijdrage te betalen als die ten goede komt van hun huishoudhulp zelf. Dat is de discussie die we dus moeten voeren. We financieren de dienstencheques vandaag al met 1,3 miljard uit de Vlaamse begroting, daar is niet zomaar marge om dat verder te verhogen.”
Volgens Neutr-On schort er inderdaad iets aan de werking van de dienstenchequebedrijven. Hun winsten zijn groot genoeg, maar ze doen niks anders dan klagen. De hoogste bazen verdienen het meest, de bedienden die er werken zijn vaak onbekwaam zodat er veel personeelsverloop is. Er bestaat geen degelijke opleiding voor de poetsmedewerkers. Daarom is er ook bij die categorie veel verloop. Sommigen krijgen al na enkele weken hun ontslag, de ene omdat ze meer op hun smartphone zitten dan aan hun werk bezig zijn, de andere omdat hij alleen zaken poetst die NIET vuil zijn, de plekken die vuil zijn zien ze niet. Bij een opmerking krijg je dan de reactie: “Dat had je toch niet gezegd dat ik dat moest doen.” Zelf werk leren zien is teveel gevraagd. En de poetsbedrijven lijken niet in staat om eens een duidelijke functiebeschrijving en takenpakket op te stellen voor de 150.000 personeelsleden. Of zijn ze er te lui voor?
En momenteel is er zelfs een strafonderzoek gestart naar het grote dienstenchequebedrijf Domestic Services, dat 700 huishoudhulpen aan het werk zet. Een omstreden bedrijf, want een kleine negen maanden geleden vroegen vakbonden en werkgevers al gezamenlijk de erkenning in te trekken.
Over de huidige stand van het onderzoek of over de concrete aantijgingen wil het parket momenteel niets meer zeggen. Volgens onze informatie dienen ze dienstencheques in voor prestaties die niet geleverd zijn. Maar het meest flagrant is de manier waarop ze zieke huishoudhulpen consequent op technische werkloosheid zetten. Maar wel nadelig voor de huishoudhulpen. Die kregen achteraf flinke terugvorderingen van de RVA . Ze moesten vaak honderden euro’s terugbetalen. Die mensen hadden geen idee wat ze fout hadden gedaan.”
De Vlaamse sociale inspectie heeft gedurende een jaar onderzoek gevoerd, stelde zware subsidiefraude vast en wil een terugvordering van 17 miljoen aan onterecht uitgekeerde subsidies. Op basis van dat onderzoek kwam de erkenningscommissie voor de dienstenchequebedrijven – waarin zowel vakbonden als werkgevers zitten – begin dit jaar tot een eensgezind advies: “Trek de erkenning van het bedrijf in.”