1 op de 6 werklozen zit al meer dan 5 jaar zonder job: “De VDAB heeft langdurig werkzoekenden simpelweg opgegeven”
Bijna één op de zes werkzoekenden in Vlaanderen is al langer dan vijf jaar werkloos. Het gaat om 28.765 mensen, van wie 10.614 in de provincie Antwerpen. Volgens VDAB zijn velen van hen niet meer toe te leiden naar werk, bijvoorbeeld omdat ze zich niet in een stabiele situatie bevinden, in diepe armoede zijn beland of andere problemen hebben. Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open Vld) vindt dat werklozen na twee jaar hun uitkering moeten kunnen verliezen en dat ze dan ook verplicht moeten worden om klusjes te doen voor lokale besturen, scholen of vzw’s.
De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) heeft in de laatste twaalf maanden 361.493 vacatures ontvangen. Dat is een probleem, want er waren eind april ‘slechts’ 189.270 werklozen in Vlaanderen. En toch vinden veel van die werklozen geen job. Maar liefst 28.765 van hen zoeken al meer dan vijf jaar vruchteloos naar een baan. Meer dan een derde komt uit de provincie Antwerpen. 10.127 werklozen in Vlaanderen zijn zelfs al langer dan tien jaar zonder succes naar een job aan het ‘zoeken’.
“VDAB heeft die langdurig werkzoekenden simpelweg opgegeven”, zegt Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open Vld) uit Sint-Katelijne-Waver. “Wie langer dan tien jaar werkzoekend is, kreeg vorig jaar gemiddeld 0,17 sollicitatieopdrachten van VDAB. De dienst laat deze mensen dus aan hun lot over. De kans dat deze mensen terug aan het werk zullen gaan, is eigenlijk onbestaande.”
Wat vindt VDAB er zelf van? “Het aantal sollicitatieopdrachten voor langdurig werkzoekenden ligt lager, omdat we een deel van die mensen nu en op langere termijn niet kunnen matchen met een job”, zegt Joke Van Bommel, woordvoerder van VDAB.
“Als iemand langer dan twee jaar werkzoekend is, wordt de kans op een match met een job veel kleiner. Er is dan bijvoorbeeld meer opleiding en ondersteuning nodig en dat kost tijd.”
17.505 werklozen kunnen niet werken
VDAB benadrukt wel dat er steeds minder langdurig werkzoekenden zijn. “In april van dit jaar lag het aantal mensen dat minstens twee jaar werkloos was, 11% lager dan in april vorig jaar”, zegt Joke Van Bommel.
“Maar er zijn ook 17.505 werklozen die we nu of op lange termijn niet aan een job kunnen helpen. Dat is 9,2% van het totale aantal werkzoekenden. In de provincie Antwerpen gaat het om 6.698 mensen. Hun afstand tot de arbeidsmarkt is gewoon te groot. Ze hebben bijvoorbeeld welzijnsproblemen die hun stap naar een job onmogelijk maken en onze bemiddelaars zijn niet opgeleid om dit soort van problemen op te lossen. Ze zouden beter terechtkunnen bij het OCMW of bij een andere hulpverleningsinstantie.”
De overgrote meerderheid van die mensen krijgt nochtans wel een werkloosheidsuitkering. “Het al dan niet beperken van een werkloosheidsuitkering in de tijd is een politieke beslissing”, zegt Joke Van Bommel.
“Maar we stellen vast dat, door de uitkering niet in de tijd te beperken, er mensen in de werkloosheid blijven die in andere landen in een ander stelsel zouden terechtkomen. Aan een andere uitkering is ook meer gepaste dienstverlening gekoppeld. Dat is de dienstverlening waar de mensen het meest mee geholpen zijn.”
Verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen?
Tom Ongena pleit voor een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. “Wie na twee jaar werken nog steeds geen job heeft gevonden, moet op een andere manier worden geholpen”, zegt hij. “Die mensen zouden bijvoorbeeld kunnen terugvallen op een leefloon, als ze geen andere financiële middelen hebben. En we moeten die mensen een gemeenschapsdienst laten doen. Ze kunnen dan werken voor een lokaal bestuur, een school of een vzw, om zo werkervaring op te doen en opnieuw aansluiting te vinden bij de arbeidsmarkt.”
VDAB zegt dat die gemeenschapsdienst er wel kan komen, maar dat die nog in de kinderschoenen staat. “Lokale besturen kunnen bij Europa geld aanvragen voor de financiering van die gemeenschapsdienst, en die aanvragen lopen nog”, zegt Joke Van Bommel. “Intussen begeleiden we langdurig werkzoekenden ook op andere manieren naar een job. Vorig jaar hebben bijvoorbeeld meer dan 28.000 werkzoekenden een vorm van werkplekleren gedaan, waarbij ze stap voor stap met een beroep in contact komen. En voor de rest proberen we nieuwe werklozen voortaan nog sneller te contacteren, om te voorkomen dat ze lang werkzoekend blijven. Vroeger namen we binnen de maand voor het eerst contact op met hen. Nu doen we dat al na twee weken.”
Arbeidsmarktspecialist Ive Marx: “Werkloosheidsuitkering moet worden beperkt in de tijd”
Niet alleen Open Vld pleit voor een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Ook N-VA en CD&V doen dat. Maar regeringspartij PS ziet dat niet zitten. “Pijn doen aan de mensen is voor de PS nog altijd geen programmapunt”, zei staatssecretaris Thomas Dermine (PS) eind vorig jaar nog.
Arbeidsmarktspecialist Ive Marx (Universiteit Antwerpen) vindt wél dat de werkloosheidsuitkering na twee jaar moet worden beperkt in de tijd. “Nu dreigt er een probleem te ontstaan met de legitimiteit van het systeem”, zegt Ive Marx. “Door het feit dat bijna dertigduizend mensen in Vlaanderen al minstens vijf jaar werkloos zijn, wordt het beeld versterkt dat die langdurig werklozen met rust worden gelaten. Dat kan ervoor zorgen dat mensen steeds minder bereid zijn om geld bij te dragen aan het systeem.”
Marx vindt wel dat de beperking van de werkloosheid in de tijd alleen voor nieuwe werklozen mag gelden. “Mensen die nu al langer dan twee jaar werkloos zijn, kun je nu niet plots een ander systeem opleggen”, zegt hij. “Voor mensen die niet aan een job raken, moet er worden gezocht naar een plaats buiten de reguliere arbeidsmarkt, bijvoorbeeld bij maatwerkbedrijven (de vroegere beschutte werkplaatsen, red.) of via een andere vorm van sociale economie.” Een verplichte gemeenschapsdienst voor mensen die lang werkloos zijn, is volgens Ive Marx geen goed idee. “Je moet die langdurig werklozen tijdens de gemeenschapsdienst intensief begeleiden. Dat systeem kost meer geld dan het opbrengt”, zegt hij.
Bron: GVA