Laat in juni de auto aan de kant staan

Naar aanleiding van de oproep van het Netwerk Duurzame Mobiliteit om in de maand juni de auto aan de kant te laten staan wil ik het in drie delen hebben over mijn leven zonder auto. Ik ben al bijna heel mijn leven zelfstandig journalist en momenteel schrijvend voor De WereldMorgen, Apache, De Journalist, RandKrant, Radio 2 Vlaams-Brabant. Ik ben ook de auteur van een aantal boeken waaronder twee over duurzame mobiliteit: ‘Leven zonder Auto’ uit 2014 en ‘Fifty Ways to Leave Your Car’ uit 2018.

In het eerste deel vertelde ik reeds hoe ik het doe zonder auto en wat de voordelen daarvan zijn. In het tweede deel toon ik aan dat de maatschappelijke prijs die wij betalen voor het autoverkeer veel te hoog is. In het derde deel tot slot analyseer ik het mobiliteitsbeleid van de overheid en doe ik voorstellen om te komen tot een echte ‘modal shift’.

Mijn centrale boodschap – en mijn voornaamste argument om geen auto te hebben – is dat de maatschappelijke prijs die wij betalen voor het massale autoverkeer veel en veel te hoog is en het gebruik van de auto als vervoermiddel zou moeten beperkt worden tot noodzakelijke verplaatsingen die je niet op een andere manier kan doen. Zoals ik in het eerste deel al aantoonde is onder bepaalde voorwaarden een kwalitatief leven zonder auto wel degelijk mogelijk is en levert dit ook heel wat positieve dingen op. De belangrijkste voorwaarden om dit waar te maken zijn de nabijheid van een goed openbaar vervoersknooppunt bij de locatie waar je woont en werkt en de mate waarin de overheid door investeringen in openbaar vervoer, veilige fiets- en voetpaden het leven zonder auto faciliteert.

Emeritus VUB-hoogleraar Prosper De Wilde schreef in 1906 toen de eerste auto’s in het straatbeeld opdoken: “Wanneer men ziet hoezeer de Autoriteiten zich ingespannen hebben om de bevolking te beschermen tegen de oorzaken van wanhygiëne, ontberingen en gevaren van allerlei soorten, dan kan men enkel verbijsterd zijn over hun apathie en verzuim tegenover de wandaden van het automobilisme”. Vraag is of er sinds 1906 zo fundamenteel veel veranderd is.

Het doet me denken aan een citaat uit het boek ‘Het recht van de snelste” van journaliste Thalia Verkade. “Als de auto nu zou uitgevonden worden zou die nooit op de weg mogen: een machine die wereldwijd duizenden mensen doodt, die een belangrijke oorzaak is van long-, hart- en vaatziekten en bovendien meer dan de helft van de publieke ruimte in de stad nodig heeft”.

Als het we het hebben over massaal autogebruik waarover hebben we het dan? Op 1 augustus 2021 waren er in ons 5,92 miljoen personenwagens ingeschreven. Die reden op een jaar tijd elk gemiddeld 15.384 kilometer. Dat geeft een totaal aantal van 91 miljard autokilometers. Als we er de bestelwagens en vrachtwagens bijtelt kom je al vlug aan 100 miljard kilometer. Wat zijn de consequenties hiervan?

a) ONGEVALLEN

We beginnen met het aantal ongevallen. In het coronajaar 2021 werden er in ons land 34.264 letselongevallen geregistreerd waarbij 484 doden en 41.579 gewonden vielen. 74 fietsers en 69 voetgangers werden gedood en respectievelijk 10.118 en 3.752 gewond. We hebben het hier over een coronajaar waarbij er minder gereden werd. In bijvoorbeeld 2019 lagen de cijfers nog een stuk hoger. De helft van de gedode fietsers reed op een elektrische fiets. Tijdens de eerste drie maanden van 2022 vielen er bij verkeersongevallen 111 doden, 50 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar en quasi evenveel als in 2019 (113). Het aantal letselongevallen met fietsers (1.873) was het hoogste van de afgelopen tien jaar.

Er zijn tal van aanwijzingen dat ook in ons land het verkeer een echte jungle is waar je geluk moet hebben om er levend uit te komen. Hier enkele aanduidingen:

– 84 procent van de Belgen zegt het verkeersreglement niet steeds na te leven. Dat is het slechtste cijfer van 11 Europese landen (in Europese Barometer)

– Terwijl 1 ongeval op 3 te wijten is aan overdreven snelheid krijgt een Belg gemiddeld om de twee jaar een snelheidsboete. In de eerste helft van 2021 werden alleen in Vlaanderen 1,6 miljoen betrapt op te snel rijden.

– Uit een studie van VIAS blijkt dat autobestuurders ongeveer de helft van de tijd afgeleid zijn door handmatig telefoongebruik, infotainment, eten achter het stuur, praten met passagiers… Dat is de oorzaak van 150 doden.

b) LUCHTVERVUILING

Uit de meest recente cijfers van het Europees Milieuagentschap bleek dat in 2019 in de EU 307.000 mensen vroegtijdig stierven als gevolg van luchtvervuiling. Voor ons land gaat het om 6.500 doden. Indien ons land de normen zou halen voor fijn stof, stikstofdioxide en ozon zouden volgens het agentschap 3.500 overlijdens kunnen uitgesteld worden.

– In Vlaanderen was het verkeer volgens de VMM in 2020 verantwoordelijk voor 20 procent van het fjin stof PM2,5 en 54;27 procent van stikstofdioxide. Het aandeel is veel groter bij drukker verkeer. In het Brussels Gewest bijvoorbeeld is het aandeel van verkeer in de uitstoot van fijn stof 26 procent en van stikstofoxiden 61 procent.

80 procent van het fijn stof is afkomstig van de 10 procent ‘probleemvoertuigen’

– De invloed van het verkeer op de luchtvervuiling wordt telkens opnieuw overduidelijk aangetoond tijdens een autoloze zondag. Tijdens de autoloze zondag in september vorig jaar in Brussel daalde de concentraties stikstofoxide met bijna 90 procent in vergelijking met een gewone zondag. Ook de akoestische druk nam op sommige plaatsen af met meer dan 10 decibel.

c) KLIMAAT

Het klimaatpanel van de VN raamt de wereldwijde CO2-uitstoot voor 2021 op 59 gigaton, een stijging met 12 procent gedurende het afgelopen decennium. Op basis van de huidige klimaatbeloftes van de landen wereldwijd wordt voorspeld dat de temperatuur op aarde zal stijgen met 3,2 graden in vergelijking met pre-industriële tijden.

– Volgens de Wereld Metereologische Organisatie is er 48 procent kans dat we al aan een stijging van 1,5 graden zitten in het jaar 2027, de drempel die het Klimaatakkoord van Parijs in het vooruitzicht had gesteld.

– De oorlog in Oekraïne lijkt zeer nefast te worden voor het klimaat. Vele westerse landen zoeken immers alternatieven voor de Russische olie- en gasbevoorrading. Wereldwijd staan er om die reden enorm veel plannen op stapel om nieuwe fossiele brandstoffen aan te boren. Volgens wetenschappers zijn er liefst 195 koolstofbommen in de maak. Dit zijn projecten die tijdens de volledige duurtijd minstens 1 miljard ton CO2 uitstoten.

– Het aandeel van het particulier en commercieel vervoer in de CO2-uitstoot wordt voor Vlaanderen door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap in 2019 geraamd op 36,4 procent, waarvan 70 procent op de weg. Door de toename van het verkeer is dit aandeel de afgelopen jaren alsmaar gestegen.

d) GELUIDSOVERLAST, ONVEILIGHEID, FILES, PUBLIEKE RUIMTE, DODE DIEREN, NEFAST VOOR NATUUR, MINDER BEWEGEN, ERGERNIS

Andere nefaste gevolgen van dat wegverkeer zijn de geluidsoverlast, onveiligheidsgevoelens, de kostprijs van de toenemende files, de inname van publieke ruimte voor het verkeer, de 10 miljoen dieren die jaarlijks in België het leven laten in het verkeer, de milieueffecten op de natuur door de uitstoot van stikstofoxides, het feit dat de bevolking door het autogebruik minder beweegt …

– Onaangepaste snelheid van het verkeer in zijn buurt is de grootste ergernis voor de Vlaming. Sluipverkeer staat op nummer 3. zo bleek recent uit de Stadsmonitor.

– Uit het onderzoeksproject Straatvinken blijkt dat hoe hoger het aandeel gemotoriseerd verkeer in de straat, hoe meer negatieve gevoelens bewoners hebben over de leefbaarheid ervan.

– Uit onderzoek van de universiteit Gent en VITO blijkt dat het grootste deel van de microplastics in onze waterlopen niet afkomstig is van afvalwater, maar van autobanden die verslijten.

– enzovoort …

Bron: de wereld morgen