De rechtszaak over de dood van Sanda Dia is uitgegroeid tot een symbool voor de ongelijkheid in de maatschappij. De werkstraffen die de rechter oplegde, maken velen boos.
Een week na de zaak-Sanda Dia beroert de uitspraak nog altijd de gemoederen. De 20-jarige KU Leuven-student overleed in 2018 na een extreem doopritueel van de studentenclub Reuzegom. De werkstraffen van de 18 clubleden die bij die doop betrokken waren, oogsten veel ongenoegen. Dit is klassenjustitie!
Na het luide protest op sociale media als Twitter en TikTok en protestacties in Leuven, Gent en Brussel bereikt de discussie nu ook de politiek. PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw zei in het federale parlement: ‘Voor diefstal om te overleven krijg je in dit land een zwaardere straf dan de Reuzegommers krijgen voor de dood van Sanda Dia.’ Vrijdag lanceerde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi een TikTok-video waarin hij het had over ‘werkstrafjes’. Hij toonde begrip voor de West-Vlaamse YouTuber Acid, die de identiteit van enkele Reuzegom-leden en hun familiebanden onthulde uit onvrede over de uitspraak.
Dat politici zo’n harde commentaar op uitspraken van rechters leveren, is ongebruikelijk. Het gaat in tegen de ongeschreven regel in de democratie dat de politiek zich terughoudend opstelt in haar kritiek op de rechterlijke macht, die wars van de druk van de publieke opinie over zaken moet kunnen oordelen. Het college van Hoven en Rechtbanken riep politici in een zeldzame reactie op de rechterlijke macht te respecteren en een ernstig debat te voeren over het ongenoegen van de bevolking. ‘Daar waar het hoort: in het parlement.’
Het debat over de uitspraak toont aan dat de zaak-Sanda Dia uitgroeide tot een symbool van iets groters. Het gaat over klassenjustitie, waarbij mensen van goede komaf mildere straffen krijgen dan mensen uit kwetsbare sociale milieus. Criminologisch onderzoek bewees al herhaaldelijk dat mensen uit lagere sociale milieus sneller in de gevangenis belanden.
De argwaan bij de bevolking tegenover Justitie zit zo diep dat critici de uitgebreide motivatie van het arrest interpreteren als een poging om een mistgordijn op te hangen. En dat heeft de rechtbank ook geprobeerd, door de uitvoerige toelichting bij het arrest, de uitgebreide motivatie , van 118 pagina’s, als een poging om een mistgordijn op te hangen.
De leden van de studentenclub maakten zich schuldig aan een mensonterende behandeling en onopzettelijke doding. Sanda Dia stierf nadat hij urenlang in een zelfgegraven put had gezeten, ijskoud water over zich heen had gekregen, een muis uit de blender had gegeten en vissaus had moeten drinken. Hij overleed door de overdosis zout in de saus.
Het hof sprak de Reuzegommers in het arrest vrij van het opzettelijk toedienen van giftige stoffen en schuldig verzuim, omdat volgens de rechter van kwaad opzet geen sprake was. Dat leidde tot lagere straffen dan het openbaar ministerie had gevraagd. De jonge leeftijd van de beklaagden, van wie de meesten een blanco strafblad hadden, en de berichten op sociale media en tuchtstraffen speelden mee in de beslissing om werkstraffen op te leggen.
Een celstraf had wellicht een sterker signaal gestuurd naar de samenleving.
‘Als het volkse jongeren met een migratieachtergrond waren geweest en als het de elite was geweest die had afgezien, dan was het oordeel natuurlijk anders geweest’, vatte Hedebouw dat sentiment samen. Het is in de eerste plaats aan politici om een antwoord te bieden op de terechte kritiek van de tegenstanders van het Reuzegom-arrest. De oplossing voor discriminatie, racisme en ongelijkheid ligt niet in de rechtbank, maar in beleid dat die mechanismen wegwerkt.
Lees onze eerdere reacties over Justitie