De Vlaamse schuld blijft de komende jaren stijgen, maar de regering slaagt er wel in die onder de 100 procent van de ontvangsten te houden. ‘Onrustwekkend is dat de schuld voor het eerst groter is dan de waarde van de Vlaamse activa.’
Terwijl het tekort op de Vlaamse begroting de komende jaren zakt, blijft de schuld stijgen. In 2026, een jaar voor de begroting in evenwicht komt, stijgt de schuld naar 53 miljard. Dat blijkt uit de jongste meerjarenraming van het departement Financiën en Begroting.
De schuld stemt zo overeen met 94 procent van de ontvangsten in 2026. Dat is aanzienlijk meer dan de schuldgraad van 70 procent in 2021. Voor de coronacrisis bedroeg die amper 43,6 procent. ‘De schuldratio stijgt de komende jaren, maar minder hard dan wat verwacht werd bij constant beleid. We blijven onder 100 procent van onze ontvangsten’, zegt minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA). Ter vergelijking: in Brussel en Wallonië zit de schuldgraad al een tijdje ruim boven 100 procent van de ontvangsten.
Bij het recente begrotingsconclaaf deed de Vlaamse regering besparingen om het tekort te beperken. Dat zal daardoor in 2024 bijna 900 miljoen euro lichter uitvallen. Die inspanningen helpen de schuld te temperen. In de vorige meerjarenraming ging het departement voor 2025 nog uit van een historische schuld van 55 miljard. Dat is bijgesteld naar 51 miljard.
Diependaele wijst erop dat een deel van de schuldopbouw gebeurt door investeringen in Oosterweel, sociale huisvesting en schoolinfrastructuur, innovatie en het relanceplan. ‘Een hogere schuldpositie is niet per definitie slecht. Het is momenteel belangrijker te investeren om de economie op peil te houden, dan onze schuld te laten krimpen. Het is dus een bewuste keuze’, zegt hij.
Open VLD-parlementslid Maurits Vande Reyde ziet echter een verontrustende trend. De nettoactiefpositie van de Vlaamse overheid is in 2020 voor het eerst negatief en zal dat volgens de prognoses de komende jaren ook blijven. ‘Dat betekent dat de waarde van de bezittingen van Vlaanderen – gebouwen, scholen, leningen – voor het eerst kleiner is dan de schuld. Met andere woorden: de schuld wordt voor een groot stuk gedreven door de opeenvolgende begrotingstekorten’, zegt Vande Reyde. Pas in 2027 zal de Vlaamse begroting weer in evenwicht zijn.
Bovendien gaat tegen 2026 bijna 740 miljoen euro naar rente-uitgaven, wat de beleidsruimte verkleint. ‘Het afremmen van de schuldgroei is absoluut noodzakelijk. We moeten de uitgaven richten op de kerntaken en de subsidies aanpakken. De Vlaamse Brede Heroverweging van Diependaele is daarvoor al een belangrijke stap.’
Volgens het ratingbureau Moody’s verdient Vlaanderen niet langer een hogere rating dan België, gelet op de begrotingsvooruitzichten.
Eén jaar nadat Moody’s waarschuwde voor een slechtere score is die een feit: de kredietscore voor Vlaanderen gaat van Aa2 naar Aa3.
Voor alle duidelijkheid: dat is een score die nog altijd consistent is met het label ’topdebiteur’, zodat Vlaanderen – ook gelet op het ultrasoepele beleid van de Europese Centrale Bank – niet meteen voor een hogere rente op verse schuldemissies moet vrezen. ‘De toegang van Vlaanderen tot de kredietmarkten is onbetwistbaar, zoals de recorduitgiftes van respectievelijk 7,5 en 4 miljard in 2020 en 2021 illustreren’, stelt Moody’s-analist Matthieu Collette in een mededeling.
De verlaging weerspiegelt de langdurige impact die de coronacrisis op de Vlaamse financiën zal hebben, waardoor die niet langer een hogere rating dan de bovenliggende soevereine staat rechtvaardigen.
Maar de knip is toch symbolisch belangrijk: voor het eerst in jaren heeft Vlaanderen niet langer een betere kredietscore dan de bovenliggende ‘soevereine staat’, België dus.
Na een bloedrood 2021 – met een begrotingstekort dat volgens de ramingen van het ratingbureau 19 procent van de inkomsten zal belopen – zal Vlaanderen naar verwachting ook de komende jaren tegen een tekort van 5 à 10 procent van de inkomsten aankijken. Gevolg: een schuldenberg die tegen 2024 zo’n 85 procent van de inkomsten beloopt, nagenoeg een verdubbeling tegenover de 43 procent eind 2019.
De reden? De Vlaamse overheid leeft nu op grotere voet met structureel hogere uitgaven, terwijl de inkomsten gekoppeld zijn aan een in de komende jaren in het beste geval gezapige groei. Moody’s: ‘De economie en dus de inkomsten zullen terugkeren naar het lagere groeipotentieel, terwijl de uitgaven door hogere publieke investeringen hoger liggen.’
Wallonië
Eén relatieve troost is er nog: Vlaanderen doet beter dan Franstalig België. Moody’s verlaagt ook de rating van Wallonië en de Franstalige Gemeenschap, tot respectievelijk A3 en A2. De kredietscore van Wallonië blijft zo een stevige drie trapjes onder die van Vlaanderen.
De inschatting van de Waalse financiën is droog maar scherp: ‘Moody’s verwacht dat de Waalse schuld eind 2021 tot een ongeziene 236 procent van de inkomsten zal gestegen zijn, van 176 procent eind 2019.’