De onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk zijn eind december 2020 een handels- en samenwerkingsovereenkomst overeengekomen om de nieuwe relatie vanaf 1 januari 2021 te regelen. Een overeenkomst was nodig omdat het Verenigd Koninkrijk op 31 januari 2020 de Europese Unie heeft verlaten en de overgangsperiode na die ‘brexit’ op 31 december 2020 afliep. Het akkoord is voorlopig goedgekeurd door zowel de Europese Unie als het Verenigd Koninkrijk. De definitieve goedkeuring volgt vóór 1 maart 2021.
De brexit was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgde lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangperiode, en toen dat rond was, een definitief handelsakkoord tussen beide partijen.
Voor de EU heeft deze brexit grote gevolgen. Ondanks het akkoord zullen er meer formaliteiten en regels zijn in de handel tussen de twee partijen, omdat het Verenigd Koninkrijk geen onderdeel meer uitmaakt van de interne markt. De EU-landen proberen de schade van een brexit waar mogelijk te beperken.
Maar de export vanuit de Europese Unie naar het Verenigd Koninkrijk zal naar verwachting dit jaar met 10 miljard euro terugvallen. Dit effect zal pas in de tweede helft van het jaar te merken zijn. Britse exporteurs staan een klap te wachten van 27,3 miljard euro dit jaar.
Eerder ging men uit van een exportverlies van 18 miljard euro voor de EU. Maar door de afgesproken overgangsperiode tussen de machtsblokken van zes maanden valt dit bedrag dus lager uit. België, Nederland, Duitsland en Frankrijk behoren tot de zwaarst getroffen landen door de exportdaling. Dit komt door een reeks van oorzaken zoals een zwakkere vraag, mede door corona en de lockdowns, toegenomen administratieve rompslomp en extra kosten voor transport en logistiek.
Goederen die gemaakt zijn in het Verenigd Koninkrijk of in de EU kunnen tariefvrij verhandeld blijven worden, zo staat in de brexitdeal. Volgens de kredietverzekeraars klinkt de term kredietvrij leuk, maar is de praktijk veel moeilijker. Bedrijven die met de Britten zakendoen krijgen namelijk te maken met ‘rules of origin’, waarbij wordt gekeken naar de oorsprong van onderdelen. Daarop gelden wel tarieven.
Vooral bedrijven die materialen en onderdelen elders halen, krijgen met tarieven meer te maken. Dan gaat het om spullen en materialen als hout, metalen, chemicaliën, farmaceutica, computers en elektronica, transportmiddelen en machines.
Een derde van de Britse bedrijven zou ondertussen zoeken naar binnenlandse toeleveranciers ter vervanging van buitenlandse leveranciers. Dat kan ook de export naar het Verenigd Koninkrijk uit onder meer België bemoeilijken.
De brexitklap wordt enigszins verzacht door de steun die overheden aan bedrijven bieden om de coronacrisis te doorstaan. Ook is er door de crisis en de restricties minder drukte aan de grens. Daarmee is er meer tijd om de afhandeling bij douane te verbeteren.