Tijdens de lockdown was tijdelijke werkloosheid al een reddingsboei voor werkgevers met onvoldoende werk voor hun personeel. Nu kunnen ook werknemers aangeven dat ze het systeem willen gebruiken als ze noodgedwongen thuisblijven omdat de school van hun kinderen gesloten is.
Eind september kwam het systeem van het coronaouderschapsverlof ten einde. Met die vorm van ouderschapsverlof konden werknemers vier vijfde of halftijds werken om tijd vrij te maken voor de zorg voor hun kinderen. Het systeem was populair omdat de aanvraagprocedure snel en soepel verliep en omdat de onderbrekingsuitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) 25 procent hoger lag dan bij het gewone ouderschapsverlof.
Ook gewoon ouderschapsverlof en tijdskrediet zijn erop gericht om de zorg voor de kinderen op te nemen, maar die systemen vergen heel wat administratie (zie verder).
Sinds kort is er een nieuw alternatief. Het parlement heeft een wetsvoorstel goedgekeurd waardoor werknemers tijdelijke werkloosheid wegens overmacht door corona kunnen aanvragen om de zorg van de kinderen op te nemen als die door een ad-hocsluiting van de school en de kinderopvang noodgedwongen thuis moeten blijven.
Zelf tijdelijke werkloosheid aanvragen klinkt allicht ongewoon. We kennen het systeem vooral van de situatie waarin de werkgever personeel thuis zet als er niet voldoende werk is. Hier gaat het over tijdelijke werkloosheid waarvoor u als werknemer kiest. Wat moet u weten?
Wanneer kan ik tijdelijke werkloosheid wegens overmacht door corona aanvragen?
‘Als de school, crèche of opvangvoorziening van uw kind sluit, kunt u als werknemer voor die sluitingsdagen tijdelijke werkloosheid aanvragen’, zegt Nele Mertens, juriste bij de hr-dienstengroep Acerta. ‘Dat doet u door uw werkgever een attest te bezorgen dat u vindt op de website van de RVA en dat de school, crèche of opvangvoorziening moet invullen.’
De werkgever kan de aanvraag niet weigeren. De werknemer ontvangt 70 procent van zijn geplafonneerd loon en het dagsupplement van 5,63 euro, wat gunstiger is dan de vergoeding voor ouderschapsverlof (zie verder). Het stelsel geldt alleen voor werknemers in de privésector en contractuelen bij de overheid, maar zou binnenkort ook met terugwerkende kracht worden uitgebreid naar vastbenoemden bij de overheid.
Kies ik het best voor ouderschapsverlof/tijdskrediet of voor tijdelijke werkloosheid?
Om meerdere redenen kiest u beter voor tijdelijke werkloosheid dan voor ouderschapsverlof of tijdskrediet. Ten eerste is er de aanvraagprocedure. Voor het aanvragen van tijdelijke werkloosheid geldt een versnelde procedure. Bij ouderschapsverlof moet u uw werkgever in principe drie tot twee maanden voor de ingangsdatum van het verlof op de hoogte brengen. Maar als de werkgever akkoord gaat, kan de aanvraagtermijn worden ingekort.
Ook voor tijdskrediet is de aanvraagprocedure vrij log. In ondernemingen met maximaal 20 werknemers moet de aanvraag zes maanden op voorhand gebeuren, in bedrijven met meer dan 20 werknemers moet dat drie maanden voor het tijdskrediet begint. Maar ook hier kan de werkgever een kortere termijn aanvaarden.
Ten tweede is er een verschil in vergoeding. Voor tijdelijke werkloosheid ontvangt u 70 procent van uw brutoloon, dat wordt begrensd op 2.754,76 euro. Hoeveel u daar netto van overhoudt, hangt af van uw gezinssituatie. De netto-uitkering bedraagt maximaal 1.520 euro per maand.
Als u ouderschapsverlof neemt, krijgt u als alleenstaande ouder die voor 100 procent met ouderschapsverlof gaat een nettovergoeding van 1.258,19 euro. Samenwonenden krijgen 765,33 euro.
Voor tijdskrediet variëren de bedragen van de RVA-uitkering naargelang u meer of minder dan vijf jaar anciënniteit bij uw werkgever heeft. Voor een voltijds tijdskrediet gaat het respectievelijk over een nettobedrag van 545,95 en 467,91 euro. U kunt bij de Vlaamse overheid wel een bijkomende aanmoedigingspremie aanvragen, waarvan het bedrag afhangt van de werksituatie.
‘Het grootste struikelblok is de minimumperiode die je moet opnemen’, zegt Mertens van Acerta. ‘Wil je halftijds werken via ouderschapsverlof of tijdskrediet, dan moet je dat respectievelijk minimaal twee en drie maanden doen, tenzij je werkgever akkoord gaat met de opname van minimaal een maand. Tijdskrediet of ouderschapsverlof bieden dus geen oplossing voor een korte periode van opvang.’
Bouw ik vakantie op tijdens mijn tijdelijke werkloosheid?
Met gewone werkloosheid ‘verdient’ u geen vakantiedagen voor het volgende jaar. U moet gewerkt hebben om recht op vakantiedagen te krijgen.
Bijvoorbeeld: heeft een werknemer heel 2019 voltijds gewerkt, dan heeft hij in 2020 recht op vier weken vakantie. Zijn collega was de eerste zes maanden van 2019 werkloos en werkte daarna zes maanden voltijds. Die collega heeft in 2020 recht op twee weken vakantie. Met werken bouwt een werknemer vakantierechten op, met werkloosheid niet.
In principe gold dat laatste ook voor tijdelijke werkloosheid wegens corona. Maar door een wetswijzing werd tijdelijke werkloosheid wegens corona gelijkgesteld met werken, waardoor werknemers die onder dit regime in 2020 thuis worden gezet voor 2021 toch over hun vakantiedagen beschikken als zouden ze gewerkt hebben. ‘Het gaat voor de periode na 1 september echter alleen over de dagen van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht bij hard getroffen werkgevers’, benadrukt Mertens. ‘Wie tijdelijk werkloos is wegens quarantaine of voor de opvang van een kind bij een andere werkgever, bouwt voor die dagen geen vakantierechten op.’
Wat als ik door verschillende periodes van tijdelijke werkloosheid op het eind van het jaar nog over veel vakantiedagen beschik?
De overdracht van vakantiedagen is niet voorzien in de vakantiewetgeving. ‘Neem je al je dagen niet op, dan ben je ze dus kwijt’, waarschuwt Mertens. ‘In de praktijk staan veel werkgevers dat wel toe voor een beperkt aantal dagen. Uitbetalen is evenmin voorzien. Dat kan alleen in geval van ziekte of bevallingsrust, wanneer de werknemer zijn vakantiedagen niet meer kan opnemen.’
De RVA verwacht dan ook dat alle werknemers die nog tijdelijk werkloos worden gesteld hun vakantiedagen volledig opnemen voor eind 2020. Is dat niet het geval, dan worden uitkeringen teruggevorderd voor het aantal openstaande dagen, omdat je geen werkloosheidsuitkering kunt cumuleren met loon, zoals enkel vakantiegeld.
Herfstvakantie verlengd tot 15 november.
Door het toenemend aantal coronabesmettingen besliste Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) dat de herfstvakantie verlengd wordt. ‘Op basis van wat de experts en de virologen ons zeggen is het beter een langere adempauze te nemen’, zei Weyts daarover.
Woensdag 11 november is een wettelijke feestdag, maar op 9, 10, 12 en 13 november moeten schoolgaande kinderen ook thuisblijven. De herfstvakantie wordt verlengd tot 15 november.
Het systeem van het coronaouderschapsverlof liep af op 30 september.
https://www.rva.be/nl/nieuws/verlenging-maatregelen
Welke opties hebt u om de opvang te combineren met uw werksituatie?
Thuiswerken
Veel mensen werken opnieuw verplicht thuis, maar werk en de zorg voor kinderen combineren is geen ideale situatie. ‘U kunt uw werkgever wel vragen een aangepast uurrooster te hanteren’, zegt Nele Mertens van het hr-dienstenbedrijf Acerta.
Vakantiedagen opnemen
Ook vakantie- of recuperatiedagen opnemen is een mogelijkheid. ‘Als u nog vakantiedagen hebt, kunt u die gebruiken om de extra dagen te overbruggen’, zegt Mertens. ‘Uw werkgever moet wel zijn akkoord geven.’
Verlof om dwingende redenen
Een werkgever kan verlof om dwingende redenen niet weigeren. Een dwingende reden is een onvoorzienbare gebeurtenis die losstaat van het werk en de dringende en noodzakelijke tussenkomst van de werknemer vraagt. U ontvangt dan wel geen loon en het is beperkt tot tien dagen per jaar.
Verlof zonder wedde
‘Als uw vakantiedagen al opgenomen zijn, kunt u een dag verlof zonder wedde aanvragen’, zegt Mertens. ‘Ook in dat geval moet uw werkgever zijn fiat geven.’ Verlof zonder wedde is niet afdwingbaar.
Via het systeem van tijdelijke werkloosheid kunt u afwezig zijn van het werk als er geen alternatieve opvang mogelijk is.
Tijdelijke werkloosheid
Een laatste optie is de tijdelijke werkloosheid. ‘Via dat systeem kunt u afwezig zijn van het werk als er geen alternatieve opvang mogelijk is. De school van uw kind moet wel de volledige of gedeeltelijke sluiting attesteren via het sluitingsattest van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening. Dat is overigens niet het geval voor de vakantieperiode van 2 tot 6 november. Dat is een gewone vakantieweek waarin de overmacht niet van toepassing is.
Gemotiveerd tijdskrediet
Met dit systeem kunnen werknemers uit de privésector hun loopbaan voltijds of deeltijds onderbreken om voor iemand te zorgen. Het tijdskrediet moet altijd gemotiveerd zijn. De duur hangt af van het motief. Voor de zorgmotieven is de maximumduur 51 maanden. Het systeem is echter niet bedoeld om ad hoc en op korte termijn twee dagen opvang te regelen.
Ouderschapsverlof
Het ouderschapsverlof moet beginnen voor uw kind 12 jaar wordt. In de 15 maanden voor de aanvraag moet u minstens 12 maanden een arbeidsovereenkomst hebben bij uw werkgever. Die mag het ouderschapsverlof niet weigeren. Net als het gemotiveerd tijdskrediet is ook dit systeem echter niet bedoeld om ad hoc en op korte termijn twee dagen opvang te regelen.