We gebruiken elke dag allemaal veel woorden. Ook in de hulpverlening. En het vakjargon is dan nooit ver weg. Maar verstaan we elkaar ook? En dekt de vlag altijd de lading?
Zo zwaaien we vaak met het woord ‘kwetsbaar’. We focussen op kwetsbare mensen en groepen. Wie we daarmee exact bedoelen is vaak minder duidelijk.
(G)een deugd
Kwetsbaarheid is een deugd. Zich kwetsbaar opstellen werd in Nederland zelfs uitgeroepen tot Deugd van de week: “Met kwetsbaarheid heb je de moed om jezelf bloot te geven en de muren tussen jou en anderen af te breken.”
‘Kwetsbaar ben je blijkbaar voor of door iets, maar wat is dat dan?’
Toch gebruiken we in zorg en welzijn kwetsbaarheid meestal niet als een na te streven deugd, wel om iets te zeggen over bepaalde mensen of groepen van mensen. Maar wie zijn dan die kwetsbare groepen?
En wat houdt die kwetsbaarheid in? Kwetsbaar ben je blijkbaar voor of door iets, maar wat is dat dan? En is dat mooie woord soms geen zachte mantel die de harde realiteit verdoezelt, die van armoede bijvoorbeeld?
Iedereen kwetsbaar
De bekende psychiater Dirk De Wachter zei vorig jaar in HUMO dat we moeten “hopen dat de pandemie ervoor zorgt dat we beseffen dat we allemaal potentieel kwetsbare mensen zijn”. De risicomaatschappij maakt dat we met z’n allen kwetsbaar zijn.
Dat we met z’n allen kwetsbaar zijn, brengt de hulpverlener in een lastig parket. Hij kan toch niet met iedereen werken?
Verhoogd risico
De hulpverlener hoeft niet meteen te panikeren: kwetsbaarheid kent verschillende gezichten en gradaties. Het is ongelijk verdeeld en de ene kwetsbaarheid is de andere niet. Die verschillen helpen de hulpverlener te bepalen met wie hij nu wel of niet moet werken.
‘Kwetsbaarheid kent verschillende gezichten en gradaties.’
Een mooie poging om dat beleidsmatig te vertalen, vinden we in regelgeving van het algemeen welzijnswerk. Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) moeten zich prioritair richten tot mensen met een “verhoogd risico op kwetsbaarheid”.
Verschillende factoren vergroten dat risico op kwetsbaarheid. Dat kunnen gebeurtenissen zijn in de persoonlijke levenssfeer zoals gezins- en relatiebreuken, schokkende ervaringen en verlieservaringen. Ook mensen met beperkte financiële draagkracht zijn meer kwetsbaar, vooral omdat ze geen of weinig gebruik maken van bepaalde voorzieningen. Migratieroots en een precair verblijfsstatuut verhogen de kwetsbaarheid. Dat is ook het geval met criminaliteit en de maatschappelijke reacties erop. Lees verder via deze link