‘De loonwet symboliseert hoe de lonen al decennia worden beknot’
Sinds januari zitten de tweejaarlijkse loononderhandelingen tussen werkgeversorganisaties en vakbonden muurvast. Toen berekende de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) dat de maximale stijging van de lonen amper 0,4 procent mag bedragen. Ze berekenden dat op basis van de loonevolutie in de buurlanden. ‘Een aalmoes’, klonk het bij de vakbonden. Maar omdat de werkgevers daarvan niet wilden afwijken kwam het tot een actiedag en stakingen op 29 maart.
Nochtans komt de onvrede over de loonmarge niet uit de lucht vallen. Bij elke onderhandelingsronde neemt de ruimte voor loonopslag immers af. Al vanaf de jaren 80 zien we een daling in het deel van de in bedrijven geproduceerde meerwaarde dat naar lonen en sociale zekerheidsbijdragen gaat, het zogenaamde arbeidsdeel. Het deel dat naar investeringen in kapitaal gaat, neemt dan weer toe.
Tussen 2000 en 2018 ging het loonaandeel 3,2 procent achteruit.
De belangrijkste oorzaak daarvan is dat er zich in de Belgische economie een verschuiving heeft voorgedaan naar hoogtechnologische sectoren waar het kapitaalaandeel sowieso hoger ligt.
‘In een geglobaliseerde economie hebben bedrijven meer mogelijkheden om de werknemersvertegenwoordiging onder druk te zetten. De werknemers blijven ermee dreigen een deel van de productie naar het buitenland te verplaatsen. Maar het zijn toch ook vooral de landen zelf geweest die meegingen in een race to the bottom om de loonkosten laag te houden. Zij gingen volledig mee in het verhaal van de bedrijven.
Sindsdien leeft ook in België de gedachte dat de loonkosten veel te hoog liggen.
Dat leidde in 2017 tot een verdere verstrenging van de loonmarge, waardoor die zijn indicatieve waarde verloor en een wettelijk maximum werd. Die wet zou de onderhandelingen moeten faciliteren, maar bemoeilijkt ze net. Het zet de werkgevers in een zetel en de vakbonden met hun rug tegen de muur. De loonwet zorgt er voor dat de vakbonden worden beknot. De werknemers worden daardoor benadeeld.
Ten laatste op 15 april moet de regering een voorstel over de loonnorm doen. Wellicht zal ze via omzendbrieven in specifieke sectoren uitzonderlijk een hogere marge toelaten. Maar zo’n occasionele maatregel brengt fundamenteel geen zoden aan de dijk. Wij willen van de loonnorm zelf af, wij willen geen eenmalige premie waarna zich twee jaar later weer hetzelfde probleem voordoet.
Dat de politieke partijen het fundamentele belang van het loonoverleg niet inzien, is heel problematisch.
En daarvoor werd er gestaakt.
De twee grootste vakbonden noemen de staking van 29 maart een succes. Er was een grote stakingsbereidheid bij de werknemers. Alleen de Liberale Vakbond nam niet deel aan de staking. Neutr-On steunde de staking voor meer loon.
Lees ook: https://www.pvda.be/tags/sociale_strijd