Dat de werkloosheidsuitkeringen na drie jaar moeten stoppen, loste partijvoorzitter Sammy Mahdi al. Daar borduurt zijn partij op verder. “We mogen niemand aan zijn lot overlaten, maar tegelijkertijd mag je ook inspanningen vragen van de mensen”, zegt Mahdi.

Verlaag lasten op arbeid structureel door fiscale hervorming

Niet verwonderlijk dat ook de grote fiscale hervorming deel uitmaakt van het plan van de christendemocraten. Vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) sleutelt daar al een hele legislatuur op en moet al een eerste deel op de regeringstafel brengen. Bedoeling is om de lasten op arbeid omlaag te krijgen, zodat werken meer loont. “Voor ons moet dit een heel activerende maatregel zijn”, zegt Kamerlid en voormalig minister van Werk Nathalie Muylle. “Dat betekent dat we bepaalde kortingen die iemand met een uitkering krijgt ook onder de loep zullen nemen.”

Uitkeringen mogen niet sneller stijgen dan de lonen, zodat werken interessanter blijft

De keerzijde van de medaille is dat de uitkeringen niet sneller mogen stijgen dan de lonen. Het mag nooit de bedoeling zijn dat mensen er geld bij inschieten als ze een job aanvaarden. “Dat principe hebben we toegepast bij de welvaartsenveloppe”, zegt Muylle. “Een deel hebben we niet naar de uitkeringen doen gaan, maar hebben we omgebogen naar de minimumlonen. Dat is de weg vooruit.” CD&V heeft er geen probleem mee dat bepaalde uitkeringen die nog onder de armoedegrens zitten, omhoog gaan. Maar dat moet altijd gepaard gaan met een stijging van het minimumloon. Zo blijft werken interessanter dan thuisblijven.

Meer overuren aan fiscaal voordelig tarief

Wie meer uren wil presteren, moet dat in eerste plaats bij zijn eigen werkgever kunnen doen. Dat betekent wel dat overuren fiscaal gunstig moeten zijn, voor werkgevers en voor werknemers. “We zijn geen al te grote liefhebber van de flexijobs. Nu kom je vaak tot de conclusie dat bedrijven hun medewerkers niet kunnen aanzetten tot overuren of weekendwerk, precies omdat de flexijobs zoveel interessanter zijn. Dat willen we tegengaan”, zegt Muylle.

Ondersteuning voor zieken die willen blijven werken

Mensen die ziek vallen, worden nu gedwongen om onmiddellijk voor de volle 100 procent op ziekteverlof te gaan. Dat is te zwart-wit voor CD&V. Ze willen werk maken van een tijdelijke arbeidsduurvermindering. Een dag minder in de week, of twee dagen minder in de week. Goed genoeg om het geheel draaglijk te maken, maar zonder dat mensen volledig de dieperik in worden geduwd. Het loonverlies wordt dan deels gecompenseerd via een arbeidsparticipatietoeslag. En die soepele combinatie moet ook mogelijk zijn voor langdurig zieken die weer aan de slag gaan.

Beperk werkloosheid in de tijd, meer degressiviteit

Wellicht het meest omstreden punt in het hele plan: na 36 maanden – oftewel drie jaar – verliezen werkzoekenden hun uitkering. Ironisch genoeg lag die maatregel op tafel onder de Zweedse regering en toen blokkeerde CD&V. Maar nieuwe meesters, nieuwe wetten. Sammy Mahdi gooit het over een andere boeg. “We willen dat wel sociaal toepassen”, zegt Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne. “Wie 55+ is en meer dan twintig jaar anciënniteit heeft, valt buiten het systeem. Wie meer dan twintig jaar anciënniteit heeft en zonder werk valt, krijgt 48 maanden. Voor de rest gaat het om 36 maanden.” Tegelijkertijd wordt de degressiviteit van de uitkeringen ook versterkt. De eerste maanden krijgen werkzoekenden wat meer, zodat ze comfortabel een nieuwe job kunnen zoeken. Daarna gaat het sneller bergaf. Na twee jaar mag een uitkering nog maar net meer zijn dan het minimumloon. Het is de bedoeling dat wie zonder job valt, in de eerste maanden al een nieuwe betrekking vindt. “Dat eerste jaar is cruciaal”, zegt Muylle. “En we zien ook dat de meeste mensen snel nieuw werk vinden.”

Sociale economie voor wie uit de boot valt

Een half jaar voor de werkloosheidsuitkering wegvalt, moet VDAB en de tegenhangers in de andere regio’s nog een ultiem voorstel doen. Hetzij over opleiding of heroriëntering. Levert dat allemaal niets op, dan moet de sociale economie – maatwerk, wijkwerken of verplichte gemeenschapsdienst – een oplossing zoeken. “We zien in de cijfers dat als het drie jaar duurt voor iemand een job vindt, het probleem eerder een welzijnsprobleem is”, zegt Bothuyne. “Dan is de VDAB als arbeidsbemiddelingsdienst gewoon niet het geschikte instrument om daar mee aan de slag te gaan. Dan verwachten we meer heil van elders.”

Wie streektaal niet kent, kan geen beroep doen op werkloosheidsuitkering En tot slot, één op de vier werkzoekenden in Vlaanderen is het Nederlands niet machtig. Dat beperkt de kansen op de arbeidsmarkt. Dus wil CD&V dat VDAB meer gratis taalcursussen aanbiedt. “Maar het blijft een verhaal van rechten en plichten. Mensen die daaraan verzaken, kunnen hun werkloosheidsuitkering verliezen in ons plan”, zegt Bothuyne in hrt Nieuwsblad.